محمدجواد رضائی، استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد و دانش‌آموختۀ دکتری تخصصی علوم اقتصادی هستم.
دروس و موضوعات مورد علاقه ام برای تدریس شامل «مبانی علم اقتصاد»، «اقتصاد خرد»، «اقتصاد بخش عمومی»، «اقتصاد اسلامی»، «نظریه بازی ها»، «طراحی بازار»، «فلسفه اقتصاد»، «نظریات عدالت در اقتصاد» و «اخلاق و اقتصاد» است.
مجموعۀ علائق تحقیقی و کارهای انجام‌شده توسط بنده، از روی تسامح، در سه حوزه (1) «اقتصاد، فلسفه و سیاست»، (2) «اقتصاد خرد کاربردی» و (3) «اقتصاد اسلامی» قابل طبقه بندی است. در ادامه به تبیین این عرصه ها می پردازم.
(1) اگر علوم اجتماعی را به‌عنوان ابزارهایی برای تنظیم روابط انسانی، درک اختلال‌ها و حرکت به سمت مطلوب در نظر بگیریم، لاجرم نیازمند برخی کاوش‌ها در حوزه‌های از هم دورافتادۀ دانشگاهی چون سیاست، اقتصاد، حقوق و فلسفه هستیم. عنوان «اقتصاد، فلسفه و سیاست» سعی دارد که به‌نوعی میان این حوزه‌ها حرکت کند. البته در بسیاری از مجامع علمی، لزوم توجه به این رویکرد مورد نظر قرار گرفته است. ایجاد دوره کارشناسی فلسفه، سیاست و اقتصاد در مدرسه اقتصاد لندن، دوره کارشناسی فلسفه، سیاست و اقتصاد در کالج هارتفورد آکسفورد، دوره کارشناسی ارشد فلسفه، سیاست و اقتصاد در دانشگاه کالیفرنیا [اِروین]، برنامه میان‌رشته‌ای فلسفه، سیاست و اقتصاد در دانشگاه میشیگان و نیز در ویرجینیا تک، برنامه مشترک دانشگاه‌های دوک و کارولینای شمالی [در شاپل هیل] با عنوان فلسفه، سیاست و اقتصاد و مجله سیاست، فلسفه و اقتصاد نمونه‌هایی از این ضرورت را به تصویر می‌کشند. اگر همچون بسیاری از اقتصاددانان و فلاسفۀ پیشگام ،همچون دیوید هیوم یا آدام اسمیت، یا اقتصاددانان نوآورِ معاصر، همچون آمارتیا سن یا جیمز بیوکانن، بیاندیشم لاجرم نمیتوانیم مرز دقیقی میان علم اقتصاد، فلسفه، علم سیاست و تا حدی حقوق رسم کنیم. مباحثی چون عدالت، اخلاق و اقتصاد (Ethics and Economics)، نظریه انتخاب عمومی (Public Choice Theory) ، حقوق و اقتصاد (Law and Economics) ، اقتصاد تغییر و طراحی نهادی (Economics of Institutional Change and Design) و عقلانیت (Rationality) نمونۀ چنین مباحثی هستند. به تناسبِ موضوعات مطروحه در این رویکرد، توجه به عقلانیت، فلسفه علوم اجتماعی و به‌طور خاص فلسفه علم اقتصاد را نیز می‌توان ذیل همین عنوان دسته‌بندی کرد. بر همین اساس حوزۀ «اقتصاد، فلسفه و سیاست» از عرصه‌های مطالعاتی و پژوهشی مورد علاقه بنده است.
یکی از حوزه های کاری اخیر، که متکی بر طرح رساله دکتری بنده بوده است، ذیل همین عرصه تحقیقی قابل طبقه بندی است؛ طرح و ارزیابی ایده های عدالت مبتنی بر نظریه بازیهای تطوری (Evolutionary Game Theory) مسیری بود که لاجرم نیازمند به مطالعاتی قابل توجه در موضوعاتی چون «عدالت»، «فلسفه اخلاق»، «فلسفه علم اقتصاد»، «اقتصاد اسلامی» و «نظریه بازی‌ها» بود. برخی از نوشتارهای مربوط به این حوزه تحقیقی در برگۀ «نوشته ها» قابل مشاهده است.
(2) عرصه دیگری از کارهای انجام‌شده و نیز مورد علاقه بنده ذیل اقتصاد خرد قابل تعریف است؛ توضیح آنکه شاید بتوان گفت اقتصاد را برمبنای تعاملِ (Interaction) عواملِ اقتصادی و انگیزه‌های (Incentive) موجود در ایشان می‌توان تعریف کرد. دراین‌بین مطالعه رفتار در شرایط تعاملی که به نظر می‌رسد تا حد بسیاری نظریه بازی‌ها (Game Theory) متکفل آن است، از اهمیت بسیاری برخوردار است. هرچند تلقی اولیه از نظریه بازی‌ها حوزه آن را بسیار محدود به تصویر می‌کشاند اما شاید بتوان انتظار بهره‌گیری‌هایی از آن در عرصه کاربرد را نیز داشت. مطالعات ذیل عنوان به هم رسانی (Matching) و طراحی بازار (Market Design) در کنار استفاده از دستاوردهایی در حوزه‌های تحقیق در عملیات، اقتصاد خرد و حتی علوم رایانه، از نظریه بازی‌ها نیز استفاده می‌کند. در طراحی بازار در پی رفع نواقص و حتی ایجاد برخی بازارها رفته و براساس ملاک‌هایی به بهبود نتایج انواع تعاملات و مبادلات (Exchange) پرداخته می‌شود. یکی از حوزه‌های معطوف به مشاهده و تحلیل رفتار واقعی افراد نیز اقتصاد رفتاری (Behavioral Economics) است که معمولاً در پی درک عوامل تأثیرگذار بر انحراف نتایج قابل مشاهده با پیش‌بینی‌های متعارف اقتصادی است. پیش از پیگیری طرح رساله دکتری، برخی از مطالعاتم متمرکز در همین حوزه بود.
شایان ذکر است که حوزه تحقیقاتی نخست با این عرصه دارای اشتراکاتی قابل توجهی است؛ مباحث مربوط به طراحی سازوکارها و نهادهای اقتصادی (Designing Economic Mechanism and Institutions) نمیتواند فارغ از ملاحظات اخلاقی و دلالت های سیاستیِ مورد نیاز باشد؛ همچنین است ارتباط حوزهای چون حقوق و اقتصاد با نظریه بازی‌ها که بیانگر ارتباطاتی تنگاتنگ میان یکدیگرند.
(3) پرواضح است که ارائۀ تفکیکهای دقیق از موضوعات و حوزه‌های پژوهشی همواره به‌سادگی میسر نیست. از همین روست که شاید نتوان رویکرد اسلامی در برخی علائقم را از برخی موضوعات پیش‌گفته (عرصه های اول و دوم) تفکیک کنم؛ به‌هرروی این حوزه افزون بر آنکه با عرصه های دوگانۀ پیش گفته اشتراکات فراوانی دارد، به‌طور مشخص، به موضوعاتی در حوزه فقه الاقتصاد و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نظر دارد.
علاوه بر این سایت شخصی، صفحه کاری بنده در سایت Researchgate.net در اینجاو نیز حسابم در لینکدین از اینجا قابل مشاهده است. همچنین شناسه و صفحه کاربری ORCID از اینجا قابل مشاهده است.
برای برقراری تماس میتوانید با آدرس‌های زیر مکاتبه نمائید؛