محمدجواد رضائی، استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد و دانشآموختۀ دکتری تخصصی علوم اقتصادی هستم. علایق مطالعاتی و تحقیقاتیام در سه قلمرو اساسی شکل گرفته است. نخست، در حیطۀ مبانی و روششناسی علم اقتصاد و اقتصاد اسلامی، تمرکز بر مطالعات فلسفی، اخلاقی و معرفتشناختی است؛ بهویژه بر پیوند میان فلسفۀ اخلاق و علوم اقتصادی، نقد اقتصاد متعارف از منظر نظریههای اخلاق هنجاری و بررسی پیشفرضهای فلسفی در روششناسی اقتصاد. در همین راستا، بخشی از مطالعات و تحقیقاتم به تبیین نظریه بازیها بهمثابه ابزاری برای تحلیل اخلاق و عدالت اختصاص داشته و با رویکردی انتقادی، ظرفیتها و محدودیتهای این نظریه را در اقتصاد اسلامی مورد بررسی قرار داده است؛ همچنین بررسی نظریه انتخاب عمومی و ارزیابی آن از دیدگاه آموزههای اسلامی نیز در همین حیطه تعریف میشود.
دومین قلمرو، نهادها و سیاستهای اقتصادی عدالتمحور است که به طراحی ساختارها و سیاستهای مالی در چارچوب اقتصاد اسلامی میپردازد و موضوعاتی نظیر حکمرانی مالیاتی، مالیاتهای اسلامی، مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی و طراحی سازوکارهای اجرایی برای پیادهسازی اصول اسلامی در نظام اقتصادی را در بر میگیرد. هدف کلان در این بخش، تبدیل مفاهیم انتزاعی عدالت اسلامی به راهکارهای عملی در سیاستهای مالیاتی، مدیریت منابع عمومی، مدیریت تعارض منافع، بودجهریزی و طراحی بازار است.
قلمرو سوم به گفتمانسازی و آموزش انتقادی اقتصاد و اقتصاد اسلامی مرتبط است؛ تلاش شده که ضمن تدریس دروس مرتبط با «اقتصاد اسلامی»، «اقتصاد خرد انتقادی»، «حکمرانی مالیاتی»، «طراحی بازار» و «نظریه بازیها»، زمینه برای تربیت پژوهشگران و ترویج اندیشههای علمی و انتقادی در دانشگاهها و نهادهای تصمیمگیر فراهم آید.
این سه قلمرو پژوهشی-از مبانی و روششناسی تا طراحی نهادها و سیاستهای عادلانه و در نهایت گسترش گفتمان اقتصاد اسلامی-ترکیبی از پژوهشهای نظری، توسعهای و کاربردی را شکل میدهد. بر این باورم که اقتصاد اسلامی در صورتی میتواند پاسخی کارآمد به نیازهای جامعه بدهد که از یکسو، برخوردار از مواجههای مناسب در حوزۀ فلسفه و روششناسی نسبت به اقتصاد متعارف باشد، و از سوی دیگر، بتواند در سطح حکمرانی و سازوکارهای تخصیص و رفع تعارض منافع اقتصادی، راهکارهایی اجرایی عرضه کند و نهایتاً با ترویج مفاهیم بنیادی و آموزش نسل جدیدی از مروّجان و متخصصان، در لایههای مختلف جامعه نهادینه شود.