الزامات بهره گیری از تجرید در فرایند نظریه پردازی علم اقتصاد

هنگامی که بحث از روش ‏های علم اقتصاد مطرح می‏شود، قطعاً در وهله نخست پای تجرید/انتزاع[1] به میان می‏آید. شاید اشاره به نظر دو اقتصاددان نوآور نقطه شروع مناسبی برای چنین بحثی باشد، عبارت جالبی که به طور اتفاقی در یکی از مقالات بوکانون مشاهده کردم :

«نیاز به تجرید امری بدیهی/خودبسنده  است. فعالیت فکری/عقلی[2] ماهیتاً شامل درگیر شدن با آشوبی از مشاهدات از طریق نوعی نظم [است]که [این نظم] به خودی خود مصنوع فرایندهای ذهنی[3] است. در این فعالیت، باید یک استراتژی گزینشی مورد استفاده قرار گیرد. مشاهدات نامربوط باید حذف شود، مشاهداتی که گرایش به رد کردن، محدود نمودن، یا پیچیده کردن تصویر ذهنی مطلوب/خواستنی[4] [پژوهشگر] دارد. ... این منظر بر این اشاره دارد که ممکن است نظم‏ های ذهنی بسیاری وجود داشته باشد که بتواند مجموعه خاصی از ‘فکت‏ ها’ را در دامنۀ قابل تحملی از ‘خطاها’ ‘تبیین’ کند[5]. اینکه کدام نظم خاص انتخاب شود وابسته به مؤلفه‏ های بسیاری است، [مؤلفه ‏هایی] شامل سلائق تحلیل‏گر[6]، عادات فکری[7] و مدهای زمان[8] و گسترۀ تجانس[9] با واقعیتی که مورد مشاهده قرار می‏گیرد (تجانسی که متضمن قدرت پیش‏بینی کنندگی، به عنوان مهم ترین بخش آن، است). [در اینجا] ما رابطۀ علّی ‘اسرارآمیز[10]’ میان تغییرات در این مؤلفه ‏ها و سوئیچینگ [میان انواع] نظم ‏های ذهنی (پارادیم ‏ها)[11] را وا می ‏نهیم [و به ادامه بحث می‏ پردازیم] (Brennan & Buchanan 1981, p 155).«[12]

---

[1] abstraction

[2] intellectual

[3] Artifact of the mental process

[4] the sought-for mental picture

[5] This perspective suggests that there may well be many possible mental orders or constructs that can ‘explain’ a particular set of ‘facts’ within the tolerated range of ‘error.’

[6] tastes of the analys

[7] intellectual habits

[8] fashions of the times

[9] congruence

[10] ‘mysterious’

[11] switching of mental orders (paradigms)

[12] جالب آنجاست که این گزارش نه از جانب متخصصین حوزه‏ های روش ‏شناسی یا فلسفی اقتصاد یا فلسفه علم، بلکه از دو اقتصاددان ارائه می‏ شود. به کلماتی که از جانب ایشان در ویرگول معکوس قرار گرفته دقت شود.